Gratificatie: zo houd je iédereen tevreden

Het aantal mensen dat van baan wisselt is de laatste jaren gestegen. Vooral in de eerste twee jaar wisselen werknemers het vaakst van baan. Dat blijkt uit onderzoek van het CBS. Des te belangrijker om een gedegen beleid samen te stellen voor gratificaties, ook wel ambtsjubileum genoemd. Want je wil immers dat loyaal personeel beloond wordt en nóg langer blijft.

Wat is een gratificatie?

Een gratificatie is een financiële bonus of andere beloning die een werknemer ontvangt als er sprake is van bijzondere prestaties, jubilea, of andere mijlpalen binnen het bedrijf.

Het is vooral een manier om erkenning te tonen voor de inzet van een werknemer over een x-aantal jaar. Meestal vergroot het de motivatie én de betrokkenheid.

Waarom zijn gratificaties belangrijk?

Hoewel het géén wettelijke verplichting is, verwachten veel werknemers een gratificatie wanneer ze bijvoorbeeld 5, 12,4, 25 of 40 jaar in dienst zijn. Het is belangrijk om hier als werkgever gehoord aan te geven, omdat het veel positieve impact heeft op je werknemers. Gratificaties zorgen namelijk voor:

✅Waardering

✅Motivatie

✅Binding met het bedrijf

✅Loyaliteit

✅Betere prestaties

Het gaat werknemers meestal niet eens om het cadeau of geldbedrag, maar om de waardering. Met name in een arbeidsmarkt waar de banen voor het oprapen liggen, is het verstandig om gratificaties goed bij te houden in te plannen. Je wil immers goed personeel behouden.

Soorten gratificaties

Nú zijn we bij het lastige deel beland; wat welke soorten gratificaties zijn er en wat verwachten werknemers? Gratificaties kunnen namelijk ook bonussen zijn op basis van prestaties óf een cadeau rondom feestdagen.

Maak dus een duidelijk plan rondom gratificaties, bonussen en bijvoorbeeld eindejaarsuitkeringen. Grofweg zijn dit de meest gebruikte soorten ambtsjubilea.

5 jaar in dienst

Na vijf jaar dienstverband vieren veel organisaties het eerste kleine jubileum van hun medewerkers. Deze mijlpaal markeert het moment waarop een werknemer echt vertrouwd is geraakt met de bedrijfscultuur en processen.

De gratificatie bij dit jubileum blijft meestal bescheiden, zoals een cadeaubon, een etentje of een klein geldbedrag. De viering heeft doorgaans een informeel karakter met een korte toespraak van de direct leidinggevende tijdens een teamoverleg of lunch. 

12,5 jaar in dienst

Bij een dienstverband van 12,5 jaar ontvangen werknemers hun eerste officiële jubileumviering. Dit koperen jubileum markeert een belangrijke mijlpaal in de loopbaan. Werkgevers belonen deze loyaliteit doorgaans met een meer substantiële gratificatie, variërend van een waardebon tot een geldbedrag van enkele honderden euro's.

De viering krijgt vaak meer aandacht met een speciale bijeenkomst waarbij direct betrokken collega's aanwezig zijn. Tijdens deze gelegenheid blikken collega's terug op de bijdragen van de jubilaris, wat bijdraagt aan de teamcohesie en werknemerswaardering.

25 jaar in dienst

Het zilveren jubileum na 25 dienstjaren verdient een grootsere viering. Deze indrukwekkende mijlpaal gaat gepaard met een substantiële gratificatie. Veel cao's en arbeidsvoorwaarden regelen een uitkering ter hoogte van een maandsalaris of een vast bedrag van een paar duizend euro.

De jubilaris krijgt meestal een formele huldiging waarbij leidinggevenden speeches houden en persoonlijke anekdotes delen. De viering breidt zich vaak uit tot een receptie waar ook familie en externe relaties welkom zijn. Sommige werkgevers bieden jubilerende medewerkers bovendien extra verlofdagen aan als blijk van waardering.

40 jaar in dienst

Het robijnen jubileum van 40 dienstjaren komt steeds minder voor door veranderende arbeidsmarktomstandigheden. Deze uitzonderlijke prestatie verdient bijzondere aandacht. De gratificatie bij dit jubileum is aanzienlijk, vaak gelijk aan anderhalf of twee maandsalarissen.

Jubilerende medewerkers worden gezien als dragers van de organisatiecultuur en beschikken over onschatbare kennis. De viering krijgt daarom een officieel karakter met aanwezigheid van het hoogste management.

Bij overheidsinstellingen komen deze medewerkers vaak in aanmerking voor koninklijke onderscheidingen, wat het belang van deze mijlpaal onderstreept.

Kerstgratificatie

Naast jubileumgratificaties kennen veel organisaties ook een jaarlijkse kerstgratificatie. Deze extra beloning wordt traditioneel uitgekeerd in december en vormt een blijk van waardering voor alle medewerkers. De kerstgratificatie varieert sterk per bedrijf en sector. Sommige werkgevers kiezen voor een vast geldbedrag, terwijl anderen een percentage van het maandsalaris uitkeren of een dertiende maand aanbieden.

De kerstgratificatie heeft niet alleen financiële waarde maar vervult ook een belangrijke sociale functie. Het markeert de afsluiting van het werkjaar en draagt bij aan de feestelijke stemming. Veel organisaties combineren de uitreiking met een kerstborrel of eindejaarsviering waar medewerkers gezamenlijk terugblikken op het afgelopen jaar. 

Houd het persoonlijk

Het direct betrekken van leidinggevenden en collega’s bij gratificaties is iets wat je niet moet vergeten. Dit gaat verder dan alleen het overhandigen van een bonus of cadeau; het draait om het creëren van een persoonlijk en speciaal moment.

Zorg dus voor persoonlijke felicitaties, een handgeschreven en persoonlijke kaart en een informele teambijeenkomst of etentje. Met andere woorden: maak er een bijzonder moment van voor de persoon in kwestie.

Zo bepaal je een beleid rondom gratificaties

Duidelijkheid is het aller belangrijkst als het gaat om gratificaties. Zorg ervoor dat iedereen weet wat ze kunnen verwachten en dat de beloningen ongeveer hetzelfde zijn. Zo voorkom je scheve gezichten en zelfs personeelsuitloop.

✅Bepaal de hoogte van de jubileumuitkeringen

✅Communiceer met je personeel over deze beloningen

✅Maak de gratificatie persoonlijk

Simpel gezegd moet je personeel weten wanneer ze een gratificatie kunnen verwachten en wat die beloning ongeveer inhoudt. Zorg daarnaast voor een feestelijke en persoonlijke sfeer bij het uitreiken ervan. Dit is niet alleen leuk, maar heeft een positieve impact op je bedrijf.

Betaal je belasting over gratificaties?

Nederland zal Nederland niet zijn als je ook over gratificaties belasting betaalt. Het valt namelijk onder belastbaar inkomen en dus moet je er belasting over betalen. Vaak houd je als werkgever de belasting in, waardoor de werkgever het nettobedrag krijgt uitgekeerd.

Aangezien de belastingregels hierover regelmatig veranderen, is het slim om informatie in te winnen bij een belastingadviseur of bij de mkb servicedesk.

Voorbeelden van gratificaties

Om wat inspiratie op te doen, hierbij een lijst met mogelijkheden om de gratificatie feestelijk en origineel te maken. Naast een geldbonus kun je kiezen voor:

✅Gepersonaliseerd geschenk (beeldje, horloge, schilderij)
✅Extra vakantiedagen
✅Lunch of diner
✅Promotie of opleidingsmogelijkheden
✅Teamuitje

Meestal weet de manager of directe collega van de betreffende persoon die een gratificatie krijgt wel wat die gene leuk vindt. Denk bijvoorbeeld aan iets omtrent zijn of haar hobby.

Nooit meer gratificaties vergeten?

Tot slot is het belangrijk om nóóit een jubileum van een werknemer te vergeten. Wees op tijd met het inplannen van een bijzonder moment en het schenken van een cadeau en een geldbedrag. Het helpt om alle begindata van je werknemers in kaart te brengen en vervolgens vooruit te plannen wanneer de jubilea zijn. Je kunt dan bijvoorbeeld drie maanden van tevoren een melding inschakelen, zodat je bijtijds actie kunt ondernemen.