Ouderschapsverlof in 2024. Hoe werkt het?

Als kersverse ouder breng je het liefst zo veel mogelijk tijd met je kind en partner door. Niet alleen rondom de geboorte, maar ook de weken erna. Voor veel gezinnen was dat tot voorkort financieel niet mogelijk en begon de partner vaak een week na de geboorte weer met werken. Sinds augustus 2022 komt de overheid ouders tegemoet met een ouderschapsverlofregeling. Hoe dat precies werkt, lees je in dit artikel.

Verlofvormen rondom zwangerschap

Rondom de geboorte van een kind gebeurt een hoop. Je moet rekening houden met veel praktische zaken, waaronder verschillende soorten verlof. De meest bekende verlofvormen zijn: zwangerschapsverlof, geboorteverlof voor partners en ouderschapsverlof. Waar zwangerschapsverlof zich focust op de periode vóór de geboorte en geboorteverlof vlak ná de geboorte, is ouderschapsverlof bedoeld voor de langere periode na de geboorte.

Andere termen die vaak worden gebruikt zijn: kraamverlof, partnerverlof en vaderschapsverlof. Laat dit je vooral niet verwarren; al deze termen zijn allemaal volksmondtermen voor geboorteverlof. Dit houdt in dat je één week volledig betaald vrij krijgt. Daarna kan je nog vijf aanvullende weken vrij krijgen. Tijdens die weken wordt maximaal 70 procent van je verlof vergoed.

Wat is ouderschapsverlof? De belangrijkste feiten op een rij

Concreet heb je als werkende ouder recht op 26 weken ouderschapsverlof waarvan 1 tot 9 werkweken betaald. Dit betaalde verlof is in het leven geroepen om als ouders aan de nieuwe gezinssituatie te wennen. De overheid hoopt dat de traditionele werk-zorgverhoudingen hierdoor langzaam zullen verschuiven. Dit zijn de belangrijkste punten van betaald ouderschapsverlof:

• De uitkering betaald ouderschapsverlof is 70 procent van je dagloon en wordt betaald door het UWV. Er geldt een maximumdagloon van €232,90.

• Als ouder kun je het verlof flexibel opnemen. Bijvoorbeeld een aantal uur per dag of juist weken achtereen.

• Ouderschapsverlof duurt maximaal 26 keer je wekelijkse werkuren. Als je dus 40 uur per week werkt, heb je recht op 1040 verloforen (40×26=1040).

• Het verlof moet binnen een jaar na de geboorte van het kind worden opgenomen. Dit geldt alleen voor de eerste 1-9 weken betaald verlof. Voor adoptie- en pleegkinderen gelden er uitzonderingen.

• Ouderschapsverlof vraag je schriftelijk – minimaal twee maanden van tevoren – aan bij je werkgever.

Ouderschapsverlof in het kort

Wat zijn de voorwaarden van ouderschapsverlof

Het antwoord op deze vraag lijkt vanzelfsprekend, maar er zijn situaties dat je géén recht hebt op ouderschapsverlof. Bijvoorbeeld als je niet werkt, niet in loondienst werkt, te laat bent met de aanvraag of niet de officiële ouder bent. Je hebt alleen recht op ouderschapsverlof als je – in juridische termen – een ‘familierechtelijke betrekking’ met het kind hebt of een blijvende verzorgende rol hebt en op hetzelfde adres als het kind woont. In de praktijk zijn dit vaak adoptie- of pleegouders.

Met andere woorden: de meeste toekomstige ouders hebben gewoon recht op betaald ouderschapsverlof, maar wees dus op tijd met aanvragen. Is jouw gezinssituatie complex en weet je niet precies wat waar je met betrekking tot ouderschapsverlof aan toe bent? Neem dan contact op met de FNV of het UWV.

Betaald ouderschapsverlof en onbetaald ouderschapsverlof

Tot een kind 8 jaar oud wordt, hebben ouders het recht op onbetaald ouderschapsverlof met een maximum van 26 keer het aantal uren van hun werkweek. Vanaf 2 augustus 2022 kunnen ouders hiervan 9 werkweken betaald ouderschapsverlof opnemen. Hiervoor krijgen ze een uitkering van het UWV.

Let op: wil je dat het ouderschapsverlof betaald is? Dan moét je dit binnen het eerste levensjaar van het kind opnemen.

Het is als werknemer belangrijk om onbetaald ouderschapsverlof in goed overleg met je werkgever in te plannen. Sterker nog: soms zijn deze afspraken tussen werknemer en werkgever zelfs opgenomen in de cao. Bekijk de cao dus goed en plan een overleg in voordat je veel verlof opneemt.

Waarom een nieuwe regeling ouderschapsverlof?

De uitkering voor ouderschapsverlof is in de zomer van 2022 met 20 procent verhoogd. Waar ouders eerst de helft van het dagloon ontvingen is dat nu dus 70 procent. Het doel van deze nieuwe regeling ‘wet ouderschapsverlof’ is om mensen meer stil te laten staan bij de keuze tussen zorg voor het kind en werk. Minister van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vertelde dat deze verandering jonge vaders helpt om meer betrokken te zijn bij het opgroeien van hun kind.

De eerste tekenen zijn positief. Verschillende nieuwsmedia melden dat in de eerst tien weken bijna 20.000 aanvragen zijn geweest voor het nieuwe betaalde ouderschapsverlof. Verwacht wordt dit aantal alsmaar toe zal nemen. Onderzoek toont aan dat ook corona een positief effect heeft op het aantal ouderschapsverlofaanvragen. Steeds meer jonge ouders zetten een goede werk-privébalans bovenaan in de agenda. Het is nog maar de vraag hoe lang deze trend zich doorzet, aangezien veel gezinnen het geld hard nodig hebben.

Het is niet de eerste nieuwe regeling van de overheid om de balans tussen werk en zorgen voor kinderen te stimuleren. Zo wordt er gewerkt aan nieuwe kinderopvangregelingen, een betere man-vrouwverhouding in de top van bedrijven én het dichten van de kloof tussen de loonverschillen.

Ouderschapsverlof aanvragen

Als werknemer vraag je ouderschapsverlof minimaal twee maanden van tevoren schriftelijk aan bij je werkgever. Ondanks dat de werkgever je verzoek niet mag weigeren is het netjes om dit vooraf met je manager te bespreken. In de brief vermeld je hoe je het ouderschapsverlof wil opnemen (betaald en/of onbetaald) en wanneer. Op internet zijn verschillende voorbeeldbrieven te vinden die je kunt gebruiken.

Juridisch gezien moet je werkgever het verzoek tot ouderschapsverlof goedkeuren. Wel mag de werkgever de verdeling van de werkuren weigeren als dat het bedrijf in de problemen zou helpen. Om die reden is overleg vooraf altijd aan te raden. Bij een conflict moet de rechter eraan te pas komen. Ouderschapsverlof aanvragen bij het UWV loopt via de werkgever, dus daar hoef je verder niets voor te doen. Met andere woorden: je vraagt ouderschapsverlof aan middels een duidelijke brief.

Veel gestelde vragen over ouderschapsverlof

Zowel bij overheidsinstanties als via zoekmachines worden veel vragen gesteld over ouderschapsverlof. Begrijpelijk, aangezien er veel haken en ogen aanzitten én de regeling onlangs vernieuwd is. Ondanks dat we de belangrijkste dingen al vermeld hebben, hierbij antwoorden op een aantal veel gestelde vragen over ouderschapsverlof.

Hoe zit het met ouderschapsverlof als vader?
Ouderschapsverlof werkt voor zowel vaders als moeders exact hetzelfde. Als je aan de voorwaarden voldoet heb je recht op 26 keer je aantal wekelijkse werkuren onbetaald ouderschapsverlof. Waaarvan 9 weken betaald ( 70 procent van je uurloon).

Hoeveel ouderschapsverlof krijg ik?
Je hebt als werkende ouder recht op maximaal 26 weken ouderschapsverlof. 1 tot 9 werkweken hiervan is betaald, afhankelijk van hoeveel je werkt en je eigen wensen. Betaald ouderschapsverlof krijg je alleen als je het binnen een jaar na de geboorte van je kind opneemt. Onbetaald ouderschapsverlof kun je opnemen tot het 8^e levensjaar van het kind.

Hoe bereken je jouw ouderschapsverlof?
Vermenigvuldig het aantal uren dat jij per week werkt met 26 en je ziet direct hoeveel op hoeveel uur ouderschapsverlof je recht hebt. Hoe je deze verlofuren vervolgens in wil zetten is aan jezelf. Bij voorkeur doe je dit in overleg met je werkgever. Moeite met rekenen? Ontdek dan de rekentool voor ouderschapsverlof en vul je gegevens in.

Kan ik ouderschapsverlof meenemen naar een nieuwe werkgever?
Ja, het is mogelijk om ouderschapsverlof mee te nemen naar een nieuwe werkgever. Hiervoor is wel actie vereist. Je moet je oude werkgever om een verklaring vragen om hoeveel ouderschapsverlof je nog recht hebt. Ze zijn verplicht deze verklaring aan jou – en je nieuwe werkgever – uit te reiken. Zijn alle gegevens zoek of werkte je voor een buitenlandse werkgever? Dan maak je op basis van vertrouwen afspraken met je nieuwe werkgever.

Wat is aanvullend ouderschapsverlof?
Aanvullen ouderschapsverlof bestaat niet. Aanvullend geboorteverlof daarentegen wel. Dit heet de WIEG; wet invoering extra geboorteverlof. Dit verlof duurt 1 tot 5 weken en kan je flexibel opnemen verspreid over 6 maanden. Ook hier krijg je een uitkering van 70 procent van het dagloon.

Hoe ga je als werkgever om met ouderschapsverlof?

In wat voor mate werknemers ouderschapsverlof opnemen is niet te voorspellen. Daarom kan het als werkgever best lastig zijn om de bezetting op peil te houden. Vooral als een of meer personen van dezelfde afdeling voor langere tijd met verlof gaan. Daarom is het als werkgever zaak om vroegtijdig het gesprek aan te gaan met toekomstige ouders. Alleen op die manier kun je op een prettige manier het bedrijf op een nette manier draaiende houden.

Zowel qua administratie als rooster vergt verlof een aantal wijzigingen. Om het overzichtelijk te houden doe je er als werkgever goed aan om met een alles-in-één rooster app te werken. Op die manier zie je in een oogopslag alle verlofaanvragen, pas je het rooster flexibel aan én zien alle werknemers wanneer er diensten overgenomen kunnen worden. Met andere woorden: met de tool van Werktijden.nl houd je als werkgever grip op werknemers die met verlof gaan, bijvoorbeeld ouderschapsverlof.